• صفحه نخست
• زندگی نامه
• کارنامک
• ارتباط با دانشجویان
• نگارخانه
• پیوندها
• ارتباط با من

نظریه همروی و گذار اندیشگی در ایران

نظریه همروی و گذار اندیشگی در ایران

سیدصادق حقیقت

همایش علمی آینده تفکر در ایران (20 مهرماه 1402)

به اعتقاد دکتر طباطبایی، «متفکر مسئله­ ساز»، ایران با وضعیت زوال اندیشه سیاسی روبرو است؛ و برخلاف فوکو که شرایط «امکان» را مطرح کرده، ایشان از شرایط «امتناع» سخن می­ گویند. بدون تردید، نظریه زوال اندیشه سیاسی در ایران مسائل مهمی پیش روی اندیشمندان قرار داده است. در عین حال، می­ توان دیدگاه نظریه همروی را، با توجه به نقدهایی که به پروژه­ های اندیشه­ ای بدیل داشته، مورد بحث قرار داد:

1- همروی و کثرت­ گرایی روش­ شناختی (نقد رویکردهای سنتی و متن­ محور)

2- ضرورت احیای فلسفه سیاسی (اسلامی)

3- اعتبار «عقل نوع بشر» (برخلاف رویکرد سنتی که در عمل اشعری­ مسلک شده است)

4- موجه نبودن رویکرد حداکثری به دین (نقد رویکرد سنتی حداکثری)

5- موجه نبودن رویکرد حداقلی به دین (نقد گفتمان روشنفکری دینی)

6- ضرورت تفکیک نواندیشی دینی از روشنفکری دینی (حداقل در هفت حوزه):

7- روش­ شناسی اجتهاد و دور شدن از سکولاریسم (همانند پروژه دکتر فیرحی)

8- اعتبار محدود فقه سیاسی (نقد پروژه دکتر فیرحی)

9- ضرورت نسبت­ سنجی فلسفه سیاسی اسلامی و فقه سیاسی (سطح سوم نظریه همروی)

10- مطلوبیت تجدد ایرانی- اسلامی (نقد نظریه ایرانشهری به تجدد ایرانی باور دارد): این بحث در سطح چهارم نظریه همروی مورد کاوش قرار گرفته است.

نتیجه:

بر اساس نظریه گفتمان، هر واقعه­ ای- و از جمله باز شدن گره کور تفکر سیاسی در آینده ایران- امری محتمل و ممکن است. اگر مبنا زمینه­ گرایی باشد، می­ توان گفت تحولات زیادی در حال رخ دادن است که چه بسا، بر اساس تقدم امر واقع بر اندیشه، وضعیت اندیشگی ما را دچار دگرگونی کند. نظریه همروی با نقد رویکردهای بدیل سعی دارد پرتویی، هرچند کم­ سو، به فضای تاریک اندیشه­ ای در آینده ایران بتاباند.