مقایسه نظریه همروی و پروژه دکتر فیرحی
مقایسه نظریه همروی و پروژه دکتر فیرحی
این جلسه به همت اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با حضور دکتر میراحمدی، دکتر سیدباقری و دکتر حقیقت و با تمرکز بر نقد کتاب «فقه و سیاست» د رتاریخ 1400/4/19 برگزار شد.
نقاط اشتراک نظریه همروی و پروژه دکتر فیرحی:
1- اعتبار فقه سیاسی و سکولار نبودن (گفتمان نواندیشی دینی)، برخلاف گفتمان روشنفکری دینی؛
2- قرائت مردم سالار، حقوق بشری و صلح طلبانه از دین.
تفاوتهای نظریه همروی و پروژه دکتر فیرحی:
1- یک نظریه مجموعه گزاره های به هم پیوسته برای تأیید یک مدعا است، در حالی که یک پروژه هدفی از پیش تعیین شده با زمان مشخص دارد.
2- پروژه ایشان قرائت دموکراتیک از فقه بود، در حالی که در نظریه همروی فقه سیاسی اعتبار محدودی دارد.
3- روش برای ایشان شکل ابزاری داشت، و به راحتی تبارشناسی فوکو با هرمنوتیک گادامر جمع شده، یا حکومت مندی فوکو مقدمه کتاب «فقه و سیاست» قرار گرفته است. در نظریه همروی، مبنا همروی روش شناختی و کثرت گرایی روش شناختی است.
4- برخی برداشتهای فقهی ایشان در چارچوب صناعت فقه و قواعد آن نیست. از آن جمله می توان به استفاده از تفاوت حق و حکم یا خطابات قانونیه برای برداشت دموکراتیک از فقه، و استعاره قضا در اندیشه سیاسی امام خمینی اشاره نمود.
5- در پروژه ایشان نسبت فقه سیاسی و فلسفه سیاسی مشخص نشده است؛ در حالی که سطح سوم نظریه همروی به این بحث اختصاص دارد. ایشان همواره اعتبار فقه سیاسی را مفروض گرفته اند. مدعای نظریه همروی آن است که مسائل سیاسی «باید» ابتدا به دو دانش هنجاری فلسفه سیاسی و فقه سیاسی ارائه شوند، و در درجه دوم نتایج آنها با هم مقایسه گردد. برخی مسائل همچون ماهیت دولت در صلاحیت فقه سیاسی نیست، و الزاماً باید در فلسفه سیاسی مطرح شود.
نتیجه:
پروژه دکتر فیرحی به دو دلیل ناتمام مانده و خواهد ماند: اولاً به دلیل بزرگ بودن این شخصیت (به شکلی که بدیلی برای وی در چند دهه آینده متصور نیست)، و ثانیاً به دلیل مشکلات علمی که به آن وارد است.
تذکر:
پادکست این جلسه را علاوه بر اینستاگرام اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران می توانید در کانال زیر پیگیر باشید: s_sadegh_haghighat@