مصاحبه با مایکل سندل
مصاحبه با مایکل سندل
اشاره: کمتر کسی نام مایکل سندل، استاد تمام دانشگاه هاروارد، و نقدهای جماعت گرایانه اش نسبت به عدالت لیبرالی را نشنیده است. سخنرانیهای علمی او در دانشگاه هاروارد مخاطبان زیادی دارد؛ و در سالن 1500 نفری برگزار می شود. در دانشگاه هاروارد بیش از 14000 نفر درس او را ثبت نام کرده اند. وی در سال 1985 جایزه تدریس هاروارد - رادکلیف را دریافت کرد. او در سال 2001 به عنوان استاد مدعو به تدریس در دانشگاه سوربن پاریس نیز پرداخت. تاکنون آثاری از وی- همانند لیبرالیسم و منتقدان آن، لیبرالیسم و محدودیت های آن، عدالت: چه باید کرد؟، و آن چه با پول نمی توان خرید- به زبان فارسی ترجمه شده است. به اعتقاد سندل، در کشورهای غربی، از یک سو «تحرک» در اقتصاد به «نابرابری» انجامیده، و از سویی دیگر احزاب کارگر، دموکرات و سوسیال دموکرات به این علت محبوبیت خود را در طبقه متوسط از دست داده اند که شعارهایی توخالی مطرح می کنند. به بیان دیگر، موانع زیادی برای شایسته سالاری، اهمیت دادن به کار، هویت و کرامت انسان وجود دارد. فقط در بحران 2008 بود که اوباما به این گونه مسائل اخلاقی در اقتصاد توجه کرد، اما به هر حال دوران او هم به ریاست جمهوری ترامپ ختم شد. این مصاحبه در تاریخ 28 آبان 1395 در دانشگاه هاروارد انجام شده است. متن کامل این مصاحبه انشاالله در مجموعه مصاحبه ها چاپ خواهد شد.
مایکل سندل:
- اگر جماعت گرایی به معنای تقدم منافع اکثریت و اکثریت گرایی باشد، من جماعت گرا به آن معنا نیستم؛ چون معتقد نیستم اکثریت همیشه بر حق باشد.
- اگر جماعت گرایی به معنای نقد نظام بازار غربی باشد، نظریه عدالت من زیرمجموعه جماعت گرایی قرار می گیرد.
- با مفهوم طیفی بودن جماعت گرایی موافقم، من در کنار چارلز تیلور و نزدیک به مک اینتایر قرار دارم.
- من با تیلور در نو ارسطویی بودن و تأثیر پذیرفتن از هگل مشترکیم.
- نظرات من با دولت کوچک حزب جمهوری خواه همخوان نیست.
- دو اصطلاح «فربه» و «نحیف» که والزر به کار برده به خوبی می تواند معنای مد نظر جماعت گرایان را برساند.
- جماعت گرایی یک مکتب فکری (school of thought) است، اما اگر بنا باشد روشی را معرفی کنم که به این مکتب مربوط باشد، باید از هرمنوتیک نام ببرم.
- نمی توان در پایان نامه و رساله از روشی به نام جماعت گرایی استفاده کرد.
- اگر سوسیال دموکراسی به معنای بازتوزیع ثروت و درآمد طبقات مرفه برای خیر عمومی باشد، با این معنا موافقم و خود را سوسیال دموکرات می دانم.
- مقتضای عدالت آن است که حقوق بشر غنی شده و موقعیت مند (situated) را قبول کنیم تا مقتضیات هر زمان و مکان را لحاظ نماید.
- جدا کردن حقوق بشر منفی (right from) از حقوق بشر مثبت (right to) معیار خوبی است.
- ابعاد جهانشمولی در بحث عدالت وجود دارد، چرا که همواره می توان از اصول مشترک سخن گفت.
- نمی توان ویژگی های خاص هر منطقه را نادیده گرفت.
- در کشوری مثل ایران، عدالت از دل سنت اسلامی و قرآن درمی آید و به سرانجام می رسد.
- من با تعبیر همروی متن گرایی و زمینه گرایی موافقم.
- به نظر من هر دو جنگ امریکا علیه افغانستان و عراق اشتباه بود.
- جنگ امریکا علیه داعش عادلانه، اما غیرمؤثر بوده است.
- شرط پذیرش نقدهای جماعت گرایان به لیبرالها، سکولار بودن نیست.