نشست روشنفکری دینی و فقه
در نشست «روشنفکری دینی و فقه» دیدگاه شادروان دکتر داود فیرحی در خصوص موضع روشنفکران دینی دربارۀ نسبت فقه و اخلاق مطرح شد و از سوی حاضران مورد بررسی و نقد قرار گرفت. این نقدها عمدتا در خصوص مدعیاتی بود که در قالب پاسخ به سوالات زیر صورت گرفت:
۱- آیا روشنفکران دینی ما، می‌خواهند دین را از سنت جدا کنند؟ یا برآنند که اخلاق را جایگزین فقه کنند؟
۲- چرا روشنفکران دینی دموکراسی را بر حکومت دیکتاتوری یا اقتدار گرا ترجیح می‌دهند؟ آیا این یک سؤال اخلاقی است و برخی به فقه مراجعه می‌کنند تا توجیهی به سود آن سؤال اخلاقی پیدا کنند؟ یا سؤالی فقهی است؟
۳- آیا می‌توان بین ارزش‌هایی مقبول مانند دموکراسی، حقوق بشر و حق تعیین سرنوشت و … – از یک طرف – و خوانشی خاص از فقه که با آن ارزشها نامتناسب است، – از طرف دیگر – آشتی برقرار کرد؟ اساسا دلیل مقبولیت این ارزشها چیست و این ارزشها، ارزش بودن خود را از کجا اخذ می‌کنند؟ از سیاست؟ ازحقوق؟ ازاخلاق؟ یا دین؟
۴- برای حل این ناسازگاری‌ها آیا باید به همان منابع سنتی و با همان روش سنتی رجوع کرد؟ یا باید به اخلاق و حقوق مدرن و با روش‌هایی نه لزوما سنتی رجوع نمود؟
۵- جایگاه و اهمیت حسن و قبح عقلی و شرعی در این بحث کجاست؟ ورابطه دین و اخلاق چگونه است؟
۶- برخی از مهمترین این پرسش‌ها که مرکز ثقل نزاع بین اشاعره و معتزله نیز بوده است، مبتنی بر پاسخ به این پرسش مهم است که آیا ارزشها و احکام و هنجارهای اخلاقی ازاراده تشریعی خداوند سرچشمه می‌گیرند؟ یا از شهودهای اخلاقی؟ وجدان اخلاقی، یا حس و تجربه اخلاقی؟ و یا ترکیبی از اینها؟
https://3danet.ir/the-meeting-on-religious-enlightenment-and-fiqh/