شعائر حسینی بین دو گفتمان نظارت و ولایت
شعائر حسینی بین دو گفتمان
(احیاگران پیام عاشورا)
معنای شعائر: جِ شعارة یا شعیره: 1- ج ِ شعارة: نشانها در حج و طاعتی که در آنجا کنند. شعائر حج ؛ معالم (نشانه های) آن که خدای به سوی آن خوانده است (مسلمانان را) و به قیام بدان فرمان داده است. 2- ج ِ شعیرة به معنای علامات و از آن است: شعائراﷲ. (ترجمان القرآن جرجانی چ دبیرسیاقی ص 61): عبادات و قربانیها.
- شعائر اﷲ؛ نشانه های خدا. مناسک خدا : ان الصفا و المروة من شعائر اﷲ فمن حج البیت ...
- شِعار: ج أَشْعِرَة و شُعُر: لباس زير (عرقگير)، جُل اسب كه روى اسب را با آن بپوشانند، عبارتى كه بر انديشه يا مبدأى دلالت كند؛ «شِعَارُ الحَجّ»: علامات و مناسك حج؛ «شِعَارُ الْمَملَكَةِ»: آرم يا نشان كشور. شَعار: لباس زير؛ «شَعَارُ الحَجِّ»: مناسك حج.
- عربهای زمان جاهلیت در میدان کارزار شعارهایی می دادند که مناسب با اوضاع روز بود مثلاً درجنگ احد سپاهیان مخالف اسلام به نام دو بت خود عزی وهبل فریاد می زدند. پیغمبر اکرم شعار مهاجرین را (بنی عبداﷲ) وشعار اوس و خزرج (انصار) را (بنی عبداﷲ و بنی عبیداﷲ) قرار داد و سپاهیان اسلام را (خلیل اﷲ) می خواندند و بعداً نیز به مقتضیات روز شعارهایی ساخته بکار می بردند.
- «إن کان دین محمّد لم یستقم الّا بقتلی فیا سیوف خذینی»: اگر دین محمد(ص) جز با خون من استوار نمی‌ماند، پس ای شمشیرها مرا دریابید. اگر چه این جمله مشهور را به امام حسین(ع) نسبت می‌دهند، ولی با مراجعه به منابع تاریخی و حدیثی قابل استناد، گزارشی در این زمینه مشاهده نگردید و گویا این جمله، از ابیات یکی از شاعران قرون اخیر است.
- اهمیت شعائر: همه ادیان- اعم از الهی و غیرالهی- نیاز به شعائر و مناسک دارند. ذلک و من یعظم شعائر اﷲ فانها من تقوی القلوب (قرآن 32/22): این است و هر که بزرگ شمارد علامات خدا را پس بتحقیق آن از پرهیزکاری دلهاست.
گفتمان نظارت:
- گفتمانهای زیادی در اندیشه اسلامی وجود دارد، که در این جا، تنها دو گفتمان با یکدیگر مقایسه میشوند.
- مرجعیت آیت الله سیستانی/ اسلام غیرسیاسی (با وجود اعتقاد به رابطه اسلام و سیاست)
- مشروعیت کاملاً مردمی است.
- دال مرکزی ضرورت تأسیس حکومت بر اساس شریعت نیست.
- نهادهای مربوط به محرم و عاشورا وجود دارند، ولی با حکومت پیوند نخوردهاند.
- وضعیت کرونایی: تشویق روضههای خانگی و فضاهای مجازی
- استدلال فقهی آیتالله سیستانی بر حرمت شرکت در مراسم عزاداری با وجود احتمال خطر: راه‌های مختلفی وجود دارد؛ که از جمله، موارد زیر: ۱ـ افزایش قابل توجه در پخش مستقیم مجالس حضرت ابا عبد الله (علیه السلام) از طریق شبکه‌های تلویزیونی و فضاهای اینترنتی؛ 2ـ برگزاری مجالس خانگی؛ ۳ـ پخش و توزیع پردامنه نمادهای عاشورایی، و برافراشتن پرچم‌ها و قطعات سیاه رنگ در میدان‌ها و خیابان‌ها و کوچه‌ها و دیگر فضاهای عمومی. رعایت اصول بهداشتی نسبت به خود شخص در صورتی که خوف ابتلا به ویروس را داشته باشد و احتمال جدّی بدهد که در فرض ابتلا منجر به مرگ و یا آسیب شدید شود حتما لازم است و چنانچه رعایت نکند و آنچه را احتمال می‌داده محقق شود شرعا معذور نخواهد بود. در هر جایی که به منظور جلوگیری از انتشار بیماری یاد شده، اینگونه تجمعات ممنوع است.
گفتمان ولایت:
- مرجعیت امام خمینی/ اسلام سیاسی (ضرورت تشکیل حکومت بر اساس شریعت)
- تأکید فقه بر ظاهر شریعت (در مقایسه با رویکرد عرفانی که بر هسته دین تأکید دارد)
- وضعیت نهادهایی همچون جامعه مداحان با این گفتمان: نهادی که شأن اجتماعی و منافع خاص دارد، وظیفه گریاندن مردم را دارد، با قدرت رسمی مرتبط است، گاه موضعگیری سیاسی به نفع یک جناح میکند، و ...
- وضعیت کرونایی: تأکید بر مراسم عاشورا (البته، با رعایت مسائل بهداشتی). نگرانی از تعطیل شدن مراسم محرم. آیت الله مکارم: احتیاط وجوبی ماسک زدن، (سؤال: در صورت امکان برگزاری مراسم‌های عزاداری حسینی در محیط‌های باز (غیر سرپوشیده)، آیا می‌توان از برگزاری مراسم‌های همراه با مراعات موارد بهداشتی اعلام شده در مکان‌های سرپوشیده جلوگیری کرد؟ جواب: در صورتی که رعایت شود، نباید تعطیل شود. احتیاط واجب آن است که از ماسک استفاده شود). سه سؤال: سؤال اول: اگر تعیین مصداق شأن فقیه نیست، چرا وارد مصادیق شدهاند؟ سؤال دوم: احتیاط واجب یعنی در شرع گشتیم، فتوای مرجع این است که این کار الزاماً نشود یا بشود، و اگر میخواهید به فالاعلم رجوع کنید. مگر در شرع چیزی راجع به ماست زدن هست؟ سؤال سوم: آیا بستگی به موارد ندارد که برخی موارد را خود مکلف احساس کند واجب است ماسک بزند و در برخی موارد واجب نیست؟
- موضع مقام رهبری و تشکر رئیس جمهور و جامعه مداحان: عقبنشینی جامعه مداحان در صورت مسلط بودن گفتمان اسلام سیاسی.