مسئولیتهای دولت مردم سالار از منظر قران (کرسی ترویجی دکتر شفیعی)
بنام خدا
مسئولیتهای دولت مردمسالار در باره مشارکت سیاسی مردم از منظر قران
دکتر محمود شفیعی
کرسی ترویجی در دانشگاه مفید، اردیبهشت 98
نتایج نظریه:
الف. منطقِ مشروعیتِ فرایند حکومت در تحقق خارجی از منطقِ مشروعیتِ آن قبل از تحقق خارجی متفاوت است. ممکن است شارع مقدس فرد یا افراد خاصی را به حکومت نصب نماید؛ اما چنین نصبی به معنای مشروعیت در تحقق خارجی حکومت نیست؛ چرا که ممکن است منطق دیگری بر نحوه تحقق خارجی آن حاکم باشد. در واقع پژوهش حاضر در صدد اثبات همین منطقِ متفاوتِ حاکم بر تحققِ خارجیِ حکومت بود.
ب: با توجه به اینکه حکومت شورایی مدل مشخصی از نظام سیاسی نیست و تنها دال بر این است که برای خدا حکومتِ مبتنی بر تک ذهن مردود است و حکومت مبتنی بر بین الاذهان مطلوب است، تمامی نظامهای سیاسی مردم سالار به طور نسبی به اندازه عیار مردم سالار بودنشان بروز دهنده مصداقی از مصادیق مفهوم شورای مورد نظر در آیه شورا خواهند بود.
ج: هر حکومتی که محصول شراکت بیشترین ارادههای مردم در فرایند تصمیم سازیهای سیاسی باشد به همان اندازه مشروعیت آن افزایش خواهد یافت و به اندازهای که کمترین امکان مشارکت وجود داشته باشد به همان اندازه مشروعیت دینی آن کاهش خواهد یافت.
د. از میان حکومتهای موجود، با توجه به اینکه در نظامهای مردم سالار بیشترین زمینه مشارکت اکثریت مردم در حکومت وجود دارد، نسبت به دیگر اشکال حکومت که کمترین زمینه مشارکت اکثریت مردم ممکن می گردد، از مشروعیت دینی بیشتری برخوردارند.
ه. با توجه به قراردادی بودن مجموعهی مسئولیتهای دولتهای مردم سالار امروز در ارتباط با مشارکت حداکثری مردم در فرایندهای سیاسی و اجتماعی از طریق انتخابات، آزادی بیان، تاسیس رسانههای شنیداری و دیداری، انتشار مطبوعات، ایجاد انواع تشکلات مدنی و سیاسی، چنین مسئولیتهایی برای دولت دینی دارای الزام شرعی نیز می باشد. دلیل این است که چنین قرار دادی در حوزه مباح و بالاتر در حوزهای که مطلوبیت عرفی دارد، صورت گرفته است و از باب لزوم وفای به عهد دولت ملزم به رعایت شرعی این حقوق به نفع مردم می باشد و لذا شرعا نیز مسئول است.
برخی انتقادها:
طبق صناعت فقه نمیتوان از این مقدمات کلی این نتایج را گرفت و این گونه بین مفاهیم مدرن و سنتی رابطه برقرار کرد. مرز ارشادی و مولوی و مقاصد شریعت مهم است. نمیتوان از بحث شورا نتیجه گرفت که همه نظامهای مردمسالار به اندازه عیارشان مصداق بحث ما هستند. شورا مساوی مردمسالاری نیست. اگر میزان مشارکت مهم است، در نظامهای فاشیستی هم مشارکت بالاست! از مباحث فوق قراردادی بودن حکومت که بحث جدیدی است حاصل نمیشود. به عنوان مقاله که «مسئولیتها» باشد، پرداخته نشده. فقط به یک آیه «قرآن» پرداخته شده است. روش اثبات گرایانه است و فقط به مواردی که مؤید نظریه است اشاره شده. نظریه های رقیب نقد نشده است.