عاشورا و راهبرد انقلاب اسلامی
عاشورا و راهبرد انقلاب اسلامی
سخنرانی در بنیاد باران، 24 مهر 97
- مقدمه: راهبرد انقلاب اسلامی، عصر جمهوری را نیز شامل می شود.
-امکان درس گرفتن از تاریخ: پوپر در فقر تاریخیگریفلسفه تاریخ مارکس و هگل را زیر سؤال می برد. کل تاریخ یک بار اتفاق میافتد. این سخن درست است و نمیتوان گفت تاریخ ضرورتاً از مراحل خاصی عبور میکند، ولی میتوان درسهایی از تاریخ گرفت. على (ع) در نامه تاریخیش به امام حسن ضمن سفارش به مسائلی در باره اهمیت تاریخ چنین مى فرماید: أَیْ بُنَیَّ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أَکُنْ عُمِّرْتُ عُمُرَ مَنْ کَانَ قَبْلِی فَقَدْ نَظَرْتُ فِی أَعْمَالِهِمْ وَ فَکَّرْتُ فِی أَخْبَارِهِمْ وَ سِرْتُ فِی آثَارِهِمْ حَتَّى عُدْتُ کَأَحَدِهِمْ بَلْ کَأَنِّی بِمَا انْتَهَى إِلَیَّ مِنْ أُمُورِهِمْ قَدْ عُمِّرْتُ مَعَ أَوَّلِهِمْ إِلَى آخِرِهِم؛ "فرزندم! من هر چند عمر پیشینیان را یک جا نداشتهام، ولى در اعمال آنها نظر افکندم، در اخبارشان اندیشه نمودم، و در آثارشان به سیر و سیاحت پرداختم، آن چنان که گویى همچون یکى از آنها شدم، بلکه گویى من به خاطر آنچه از تجربیات تاریخ آنان دریافتهام با اولین و آخرین آنها عمر کردهام"!
و در نامه 467: استدلّ على ما لم یکن بما قد کان، فإنّ الأمور أشباه، و لا تکوننّ ممّن لا تنفعه العظة إلّا إذا بَالَغْتَ فی إیلامه، فإنّ العاقل یتّعظ بالآداب." براى امور واقع نشده به آنچه واقع شده است استدلال نما و با مطالعۀ قضایاى تحقّق یافته، حوادث یافت نشده را پیش بینى کن؛ زیرا امور جهان، همانند یک دیگرند، از آن اشخاص نباش که موعظه سودش ندهد، مگر توأم با آزار و رنج باشد؛ زیرا انسان عاقل باید از راه آموزش و فکر، پند بپذیرد
- تنقیح مسئله: کجا میتوان از الگوهای تاریخ اسلام برای مدیریت سیاسی ایران اسلامی استفاده کرد؟
رهبر انقلاب: وقتی صحبت مذاکره میشود، میگویند آقا شما چرا با مذاکره‌ی با آمریکا مخالفت میکنید؟ خب امیرالمؤمنین هم مذاکره کرد با فلان‌کس، امام حسین هم مذاکره [کرد]. خب اینها نشان‌دهنده‌ی سهل‌اندیشی است، نشان‌دهنده‌ی نرسیدن به عمق مسئله است. این‌جور نمیشود مسائل کشور را تحلیل کرد؛ با این نگاه عامیانه و ساده‌اندیشانه نمیشود به مصالح کشور رسید. اوّلاً امیرالمؤمنین که با زبیر یا امام حسین که با ابن‌سعد حرف میزند، او را نصیحت میکند؛ بحث مذاکره‌ی به معنای امروزی نیست؛ مذاکره‌ی امروزی یعنی معامله، یعنی یک چیزی بده، یک چیزی بگیر. روحانیِ دوران اوباما: درس کربلا، درس تعامل سازنده و مذاکره است (این صفحه ماندگار تاریخ هرساله برای ما درس‌آموز است که چگونه باید در برابر پیچیدگی‌ها و مشکلات بزرگی که برای جامعه اسلامی و مردم مسلمان پیش می‌آید، ایستادگی، استقامت و فداکاری کرده و چگونه می‌توانیم پیروزی بزرگ فرهنگی و سیاسی ابدی را کسب کنیم)./ روحانیِ دوران ترامپ: کربلا الگوی استقامت در برابر مشکلات جامعه است (درس و پیام امام حسین(ع) درس برادری، وحدت، گذشت و قبول توبه از یکدیگر است و درس کربلا هم درس تعامل سازنده و مذاکره در چارچوب منطق و موازین می‌باشد). نتیجه: بدون ملاک و به شکل دلبخواهانه نباید از تاریخ (اسلام) استفاده کرد.
- تفکیک بین اهداف کلی عاشورا، و تطبیق بر ملاک خاص: چرا امام حسن راه شهادت را انتخاب نکرد؟ تفاوت قیام حسین و صلح حسن (ع): امام حسین در جواب ولید که درخواست بیعت با یزید کرد: انا اهل بیت النبوة و معدن الرسالة و مختلف الملائکة و مهبط الوحی بنا فتح الله و بنا ختم، و یزید رجل فاسق شارب خمر قاتل نفس معلن بالفسق فمثلی لایبایع مثله. ألا و ان الدعی ابن الدعی قد رکزنی بین اثنتین بین السله و الذله و هیهات منا الذله یأبی الله ذلک لنا و رسوله و المؤمنون و حجور طابت و طهرت و انوف حمیه و نفوس ابیه من ان نؤثر طاعه اللئام علی مصارع الکرام.
- مسئله اصلی تفاوت روانشناسی آنها نیست: در موسوعه کلمات امام حسین این نکته هست که امام حسن فرمود: فانی مسلّم هذا الامر الی معاویة. فقال له اخوه الحسین: یا اخی! اعیذک بالله من هذا! فقال الحسن: والله لافعلن و لاسلمن هذاالامر الی معاویة. و فی روایة: قال الحسین: نشدتک اللهَ (تو را به خدا قسم میدهم) ان تصدق احدوثة معاویة و تکذب احدوثة علی. و فی روایة اخری: انشدک الله ان تکون اول من عاب اباک و طعن علیه و رغب عن امره. پس بحث روانشناسی افراد به فهم موضوع کمک میکند، اما نباید واقعه مهم عاشورا (و ابعاد تاریخی، عرفانی و ...) را به تفاوت روانشناسی دو امام تقلیل دهیم.
- سه مرحله تطبیق الگوی عاشورا بر انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی:
1- مرحله قبل و حین انقلاب: کاشی: از الگوی امام حسین (ع) در برهههای مختلف در قبل و بعد از انقلاب استفاده شده است. هنگام پیروزی، شاه نماد یزید شده بود، اما به جای این که بماند و ظلم کند، فرار کرد!
2- مرحله جنگ تحمیلی: یا زیارت یا شهادت. هاشمی رفسنجانی در توجیه پذیرش قطعنامه 598: مدل صلح امام حسن و حدیبیه: مصاحبه سال 92: به مصداق ماجرای صلح حدیبیه ؟ واقعا شبیه آن بود . در آنجا همان حالت بود . صلح امام حسن (ع) هم همین طور بود . حتی لقب مذّّل المومنین به امام حسن (ع) دادند
- استفاده ابزاری از تاریخ اسلام: مثل حسین بجنگیم مثل پیامبر و امام حسن صلح کنیم!؟
3- مرحله پساجنگ: اگر برجام را پاره کنند، ما آتش میزنیم و مانند آن.
- نتیجه: اگر ملاک واقع شدن بین دو راهی ذلت یا شهادت است، در هیچ یک از سه مرحله ما مشمول ملاک قیام عاشورایی نمیشویم؛ هرچند اهداف کلی انقلاب اسلامی هماهنگ با قیام اباعبدالله (ع) است. همه جا باید بر اساس اصول عقلانی و اسلامی تصمیم لازم را اتخاذ کرد.
پادکست در کانال تلگرام
s_sadegh_haghighat@